Kabızlık (obstipation)

Prof. Dr. İsmail Tufan

 

Sağlıklı bir bağırsak tahliyesi sıklığı günde 3 kez ile haftada 3 kez arasındadır. Sayı daha düşükse, kabızlık veya kabızlıktan söz edilir. En yaygın nedenler, egzersiz veya dehidrasyon eksikliğinden kaynaklanan kabızlık, gastrointestinal sistem hastalıklarıdır. İlaçlar, rektum veya anüsteki değişiklikler, alışılmamış beslenme ve stres de kabızlıktan sorumlu olabilir.[1]

Kabızlık batı dünyasında yetişkinlerin %15’ini etkileyen nispeten yaygın bir sorundur[2].  Yaşı 60 ve üzeri hastaların üçte birinde kabızlık problemi vardır. Kabızlık müshillerle tedavi edilmeden önce, bağırsak bölgesinde bir karsinom veya divertikül olmadığından emin olunmalıdır. Kabızlığın diğer olası nedenleri enteroposei rektosel veya sistosel, düzensiz bağırsak boşaltımı alışkanlıkları, gıda ve sıvı alımının azalması, dişsizlik durumunda uygunsuz beslenme, fiziksel hareketsizlik ve laksatiflerin ve lavmanların düşüncesizce kullanımıdır. Kabızlık, yaşlılarda çevreyi rahatsız eden istenmeyen davranışlara yol açar. Terapi olarak hastanın aydınlatılması, daha çok fiziksel aktivite, bol meyve tüketimi, özellikle kuru erik ayrıca enginar granülleri görece fizyolojik olarak iyi gelir  (Böger ve Kanowski, 1995, s.112)[3].

Rektosel (sin. Rectocele), rektum ve vajina arasındaki duvar katmanlarının zayıflığı nedeniyle rektumun ön duvarının vajinaya doğru şişmesidir (lat. Septum rectovaginale). Rektosel genellikle pelvik tabanın çökmesi, önceden var olan kabızlık eğilimi ve birkaç doğum ile ilişkilidir. Semptomların bütünüyle gelişmesi, genellikle bir kısır döngü (“Circulus vitiosus”) anlamında kendi kendini güçlendirir.

Önde gelen semptom, başlangıçta pelvik bölgede bir baskı hissi, daha sonra bağırsak hareketinden sonra eksik boşalma hissi ve daha sonra artan boyut ve şişkinlik veya şişkinlik ile kabızlığa neden olan bir geçiş engelidir. Bu aşamada, hastalar kendilerini başarılı bir şekilde boşaltabilmek için genellikle vajinadan manuel karşı basınç uygulayarak kendilerine yardımcı olurlar.

Küçük, asemptomatik bir rektosel daha fazla tedavi gerektirmez. Semptomlar ilgiliyse, başlangıçta konservatif (cerrahi olmayan) bir yaklaşım önerilir. Kabızlık veya kabızlık bölümünde açıklanan olasılıklar yelpazesine bakın. Tarif edilen tedavilere ek olarak ağrısız, ayaktan şırınga tedavisi (skleroterapi) ile rektovajinal septumu stabilize etmek mümkündür. Tam etkiyi elde etmek için genellikle birkaç seans gerekir.

Bu önlemler, tutarlı uygulama ve tüm konservatif tedavi yelpazesinin tükenmesi ile daha uzun bir süre boyunca yeterli başarıya yol açmazsa, cerrahi tedavi seçeneklerinin değerlendirilmesi gerekebilir. Bir ameliyatın mantıklı olup olmadığı sorusu nitelikli bir uzman yardımıyla dikkatlice tartışılmalı ve hafife alınmamalıdır. Bir operasyon bile tam başarıyı garanti etmez ve müdahalenin boyutuna bağlı olarak ilgili operasyonel riskleri barındırır.[4]

Bazen kronik kabızlık için çare yok gibi görünür. Ancak sindirim kişiye özel bir tedavi ile tekrar uyarılabilir. Kabızlığı olan insanlar genellikle problemlerini küçümserler, bundan utanırlar. Bazen diyabet veya Parkinson gibi hastalıklar bunun arkasında yer alır. Bazı ilaçların yan etkisi olması nadir değildir. Ve sorunu kontrol altına almak için kişinin basitçe daha sağlıklı yaşaması gerektiği, etkilenenlerin çoğu için doğru değildir.

Her şeyden önce, ne kadar süredir buna sahipsiniz? Başka şikâyetiniz var mı? “Kabızlık aniden ve şiddetli bir karın ağrısıyla aynı anda ortaya çıktıysa, bir doktorun buna bakması gerekir” diyor. Kabızlık ilk kez ortaya çıksa ve günlerce sürse bile, son birkaç hafta içinde dışkıda kan, ateş ve istem dışı kilo kaybı varsa, bunun netleştirilmesi için doktora gidilmesini önerir. Aynı durum üç aydan uzun süren şikayetler için de geçerlidir.

Hareket etmeye devam edin, bol sebze ve meyve yiyin ve eğer uygunsa daha sık tam tahıllı ekmek yiyin. Doktor aksini söylemediği sürece günde bir buçuk litre için. Yaşam tarzının ayarlanması tek başına sorunu nadiren çözse bile, “destekleyici bir önlem olarak mantıklı”. Bununla birlikte, günümüzde kronik kabızlığı olan çoğu insanın aslında her şeyi doğru yaptığını da biliyoruz. Hedefe yönelik tedavi daha da önemlidir.

Kronik kabızlığın sadece bir hastalık olmadığı ve bağımsız bir klinik tablo olduğu görüşü giderek daha popüler hale geliyor. Sadece 2013’te bir grup uzman, kronik kabızlığın tedavisi için öneriler geliştirdi. Kendi başına baş edemeyen kişiler profesyonel yardım ve ilaç almalıdır.

Birçoğunun bilmediği şey: Farklı şekilde tedavi edilmesi gereken çeşitli kronik kabızlık türleri vardır. Bu nedenle, bir doktor tanı koymalıdır. Bu, karmaşık tıbbi cihazlar gerektirmez. Ancak hiç kolorektal kanser taraması yapmamış 55 yaş üstü herkese kolonoskopi önerilir.

Ne kadar sıklıkla tuvalete gidersin? Yakın zamana kadar, doktorlar hastalığı yalnızca bu sorunun cevabıyla ölçtüler. Her üç günden daha azı patolojik olarak kabul edildi. Bununla birlikte, birçok hasta bağırsak hareketlerinin sıklığından bağımsız olarak kendilerine eziyet eder. Topaklı, sert dışkılarınız var, parmağınızla bastırmanız veya yardım etmeniz gerekiyor veya sonrasında boşalma hissetmiyorsunuz. Bu sübjektif şikayetler günümüzde tanıya dahil edilmektedir. İpuçlarının aranması, ilaç sorununu da içeriyor. Opiyat alan ağrı hastalara sıklıkla bir müshil reçetesi verilir. Bazı antidepresanların da kabızlık etkisi vardır. Burada başka bir ilaca geçmek çözüm olabilir.[5]

 

[1] https://www.pascoe.de/anwendungsbereiche/magen-darm-verdauung/verstopfung.html

[2] https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/16720016/

[3] Böger, J., & Kanowski, S. (1995). Gerontologie und Geriatrie für Krankenpflegeberufe, 3.Aufl. Stuttgart: Thieme.

[4] https://de.wikipedia.org/wiki/Rektozele

[5] https://www.senioren-ratgeber.de/Gesundheit/Chronische-Verstopfung-Was-hilft-539675.html